MỘNG GIANG HỒ-HÁT NÓI!

 

Hát ca trù là một bộ môn nghệ thuật truyền thống ở phía Bắc Việt Nam kết hợp hát cùng một số nhạc cụ dân tộc. Ca trù thịnh hành từ thế kỷ 15, từng là một loại ca trong cung đình và được giới quý tộc và trí thức yêu thích. Ca trù là một sự phối hợp nhuần nhuyễn và đỉnh cao giữa thi ca và âm nhạc

Ngày 1 tháng 10 năm 2009, tại kỳ họp lần thứ 4 của Ủy ban liên chính phủ Công ước UNESCO Bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể (từ ngày 28 tháng 9 tới ngày 2 tháng 10 năm 2009), ca trù đã được công nhận là di sản phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp

Các chuyên gia nghiên cứu đến nay, đa số đã đồng ý cho rằng Ca trù dưới hình thức ngày nay đã bắt đầu có từ thời nhà Lê (thế kỷ XV) sau khi cây đàn đáy do Đinh Lễ sáng chế ra.

Ca trù là dạng nghệ thuật biểu diễn dùng nhiều thể văn chương như thể phú, thể truyện, thể ngâm, nhưng thể văn chương phổ biến nhất là hát nói.

Hát nói xuất hiện sớm nhưng phải đợi đến đầu thế kỷ thứ 19 mới có những tác phẩm lưu truyền đến nay như các tác phẩm của Nguyễn Công Trứ, Cao Bá Quát.

MỘNG GIANG HỒ!

          (  Hát nói"mưỡu đầu và hậu")

Đã từng cưỡi vạt tang bồng

Đâu hay sóng liệm thuyền chòng chành nghiêng

Vui thú yên hà tiên cõi tục

Lòng hăm hở thôi thúc kết muôn miền

Không ngờ chừ vỡ mộng chinh yên

Nên trôi dạt để đảo điên trùm ngất ngưởng

Nếu ý thức mang bao viễn tưởng

Thì  tâm tư chở bấy oan khiên

Nay tiêu dao giữa cuộc điền viên

Cùng trăng gió hằng đêm trau chuốt vận

Khều sao trời nước ghen ôm bờ lẩn thẩn

Vẫy bút nghiên mà thẹn với quan san

      Rượu giang hồ phất chứa chan

      Hắt thềm phiêu bạt chiết tang thương triền

Mơ hồ sương khói như nhiên

                                    Lê Đăng Mành

DUYÊN NỢ !

                “Hát nói” (Đủ khổ mưỡu đầu)

Nhân đã gieo giữa hư không

Đủ duyên là nảy tơ hồng cái chi

Nguyệt lão cứ đành hanh kết chỉ

Ở xa xăm mà buộc sợi tào khang

Để bây chừ xức bức xang bang

Cái hạnh phúc chen khổ đau thêm bải hoải

Đó phận thuyền quyên dòng yểu điệu

Đây tông chánh khí giống ngang tàng

Can chi mà buộc phải đa mang

Làm  cho lủ thị phi xô tọc mạch

Cứ tam tòng gánh tứ đức ỳ ạch

Buồn hắt hiu chinh cổ cũng bâng khuâng

Ai không duyên nợ chàng ràng.

                      Lê Đăng Mành